skip to main |
skip to sidebar
ओपनिंग रेन्ज ब्रेकआऊट विषयीच्या यापूर्वीच्या पोस्टमध्ये मी असे म्हटले होते कि सुरुवातीच्या दोन तासात जर असा ब्रेकआऊट मिळाला नाही तर त्या दिवशी ORB स्ट्रॅटेजी वापरू नये. म्हणजेच मार्केट हे ट्रेंन्डींग वा रेन्जींग असे कसेही असू शकते. तेव्हा रेन्जींग मार्केटच्या बाबतीत ज्या अन्य स्ट्रॅटेजी वापरल्या जातात, यापैकीच एक लोकप्रिय पद्धत म्हणजे - ' पिवोट पॉइंट ट्रेडींग '.
ORB स्ट्रॅटेजी वापरताना काहीवेळा असा अनुभव येतो कि ओपनिंग रेन्ज ब्रेक केल्यावरही त्या इंडेक्स वा स्टॉकची किंमत एका ठराविक पातळीला स्पर्श करून पुन्हा उलट्या दिशेने प्रवास करू लागते आणि काही वेळानंतर पुन्हा मुळ दिशा पकडते. असे कशामुळे होते तर अर्थातच डिमांड आणि सप्लायमुळे !
डिमांड काही ठराविक लेवल्स वर कमी होतो व सप्लाय वाढतो तेथे साहजिकच किंमत वाढायची थांबते आणि मग या दोन घटकांमधील फरक वा ढळलेला तोल पुन्हा सावरेपर्यंत म्हणजे डिमांड हा साधारणपणे सप्लायएवढा वाढेपर्यंत किंमत कमी होत जाते. डिमांड हा सप्लायपेक्षा वाढला तर ती पुन्हा वाढू लागते. हे सर्व आपल्याला माहीत असूनही पुन्हा येथे अशासाठी लिहिले कि अशा डिमांड आणि सप्लायने तयार होणा-या इन्ट्राडे लेवल्स शोधून त्यानुसार अनेक लोक ट्रेड करत असतात आणि त्यामुळे या लेवल्स अधिकच परिणामकार ठरत असतात. तेव्हा या लेवल्स माहीत असणे इन्ट्राडे ट्रेडरला अतिशय गरजेचे आहे. भरपूर वोल्युम असलेल्या शेअर्स वा निफ्टीच्या बाबतीत या लेवल्स अधिक परिणामकारक असतात.
पिवोट पॉइंट सिस्टीमच्या आधारे या लेवल्स शोधून काढणे अगदी सोपे आहे.
शालेय गणितातील ' सरासरी ' ही संकल्पना आपल्याला आठवतच असेल. पिवोट पोइंट म्हणजे अशीच काहीशी सरासरी किंमत आहे. यात आधल्या दिवशीच्या किंमतीचा उच्चांक, नीचांक आणि बंद भाव या तीन घटकांची बेरीज करून त्याला ३ ने भागले जाते-म्हणजेच सरासरी काढली जाते. या सरासरीलाच आजच्या दिवसासाठीचा ' पिवोट पोइंट ' वा ' डेली पिवोट '( DP) असे म्हणतात. आता या पिवोट पोइंटच्या वर व खाली प्रत्येकी दोन लेवल्स शोधल्या जातात. साहजिकच डेली पिवोटच्या वरील लेवल्स या रजिस्टन्स व खालील लेवल्स या सपोर्ट म्हणून वापरल्या जातात. डेली पिवोट आणि या ४ लेवल्स मिळून तयार होणा-या सिस्टीमला ' 5 point system ' असेही नांव आहे.
पिवोट व अन्य लेव्ल्स शोढून काढण्यासाठीचा सोपा फॉम्युला असा आहे -
डेली पिवोट पॉइन्ट (PP) = आधल्या दिवशीच्या high, low व close ची सरासरी. तेव्हा - PP =(H + L + C) / 3
पहिली रजिस्टन्स लेवल R1 = 2 * PP - L
दुसरी रजिस्टन्स लेवल R2 = PP + (R1 - S1)
पहिली सपोर्ट लेवल S1 = 2 * PP - H
दुसरी सपोर्ट लेवल S2 = PP - (R1 - S1)
(सर्व वाचकांच्या सोयीसाठी लवकरच मी या ब्लॉगवर पिवोट पोइंट लेवल्सचे रेडीमेड टेबलही कायमस्वरूपी देणार आहे. त्यात आधल्या दिवशीच्या इंडेक्स वा स्टॉकच्या ओपन ,हाय व क्लोज या किंमती टाकल्या कि आपणास आजच्या दिवशीसाठीच्या पिवोट व अन्य ४ लेवल्स आपोआप मिळतील)
अशा प्रकारे प्रत्येक दिवशीच्या ट्रेडींगसाठी ५ लेवल्स आपल्याला मिळतात. लक्षांत घ्या कि या लेवल्स फक्त आजच्या दिवसातील (इन्ट्राडे) संभाव्य लेवल्स असतील आणि पुढील दिवसासाठीच्या नव्या लेवल्स , आजच्या किंमतींच्या आधारे पुन्हा शोधाव्या लागतील.
जे लोक ऑनलाईन ट्रेडींग प्लॅटफॉर्म वापरतात, त्यांना या लेवल्स त्यांच्या चार्टवर रेडीमेड मिळू शकतात. मात्र इतरांसाठी गूगल वा याहू फायनान्स आहेतच ! या मोफत सेवांच्या आधारे आपण जे चार्ट बघतो त्यावर आपण शोधलेल्या पिवोट लेवल्सची कल्पना करू शकतो, व त्या आधारे ट्रेड करू शकतो.
पिवोट पॉइन्ट सिस्टीमच्या आधारे मुख्यत्वे दोन बाबींचा बोध होतो-
१) मार्केटचे सेन्टीमेन्ट- बाजार जर पिवोट पॉइन्टच्या वर उघडून ट्रेड करत असेल तर बुलीश ,आणि पिवोटच्या खाली उघडून तेथे ट्रेड करत असेल तर बेअरीश सेन्टीमेन्ट असे ढोबळमानाने म्हणता येइल.
२) सपोर्ट व रजिस्टन्स लेवल्स- खरे म्हणजे पिवोट पोइन्ट व अन्य ४ लेवल्स या सपोर्ट व रजिस्टन्स अशा दोन्ही प्रकारे काम करतात. किंमत ही पिवोटच्या वर असेल तर पिवोट हा सपोर्टचे काम करतो, व किंमत पिवोटच्या खाली असेल तर तो रजिस्टन्सचे काम करतो. त्याचप्रमाणे किंमतीने रजिस्टन्स लेवल ओलांडली तर तीचे सपोर्टमध्ये रुपांतर होते, आणि पुढील लेवल ही रजिस्टन्स म्हणून काम करते.
आता या लेवल्सचा प्रत्यक्ष वापर कसा करायचा ते बघुया. पिवोट ट्रेड हे दोन प्रकारे करणारे लोक आहेत. १) रेन्ज ट्रेडींग आणि २) ब्रेकआऊट ट्रेडींग.
१) रेन्ज ट्रेडींग -वरील आकृती बघा. इंडेक्स वा स्टॉक हा पिवोटच्या खाली ओपन होवून तेथे ट्रेड करत आहे. अशा स्थितीत पिवोट लेवल ही रजिस्टन्स लेवल असून (S1) हा पहिला सपोर्ट आहे. जेव्हा किंमत सपोर्ट लेवलच्या अगदी जवळ येवून परत फिरू पहाते तेथेच रेन्ज ट्रेडींग करणारे खरेदी करण्याचा निर्णय घेतात. साहजिकच पहिले टारगेट असते ते पिवोट लेवल. तेथे विक्री करून पुन्हा सपोर्टला येण्याची वाट बघता येते. अशा प्रकारे एका रेन्जमध्ये (जमल्यास पुन्हापुन्हा ) ट्रेडींग करण्याचा प्रयत्न केला जातो. मार्केटमध्ये काही महत्वाची बातमी वा रिजल्ट असे काही विशेष घडत नसेल, परदेशी बाजारही स्थिर (FLAT) असतील तर अशा प्रकारचे ट्रेडींग यशस्वी होते. मात्र खरेदी करताना सपोर्ट लेवलच्या किंचित खाली स्टॉपलॉस लावून ठेवणे अगदी गरजेचे आहे. कारण मार्केट हे कधीही आपला मूड बदलू शकते, त्यासाठी एक ट्रेडर म्हणून आपली तयारी हवीच.
2) ब्रेकआऊट ट्रेडींग - आता वरील आकृती पहा. सुरुवातीला किंमत ही पिवोटच्या अगदी जवळ फिरत आहे. जेव्हा ती खालील बाजूस सरकते तेव्हा रेन्ज ट्रेडींगवाले विक्री करतीलही, पण ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले वाट बघतील ती क्लिअर ब्रेकआऊटची ! नंतर किंमत S1 या सपोर्टजवळ आली आहे. येथे रेन्ज ट्रेडींग करणारे स्क्वेअर-अप करून प्रॉफिट घेतील, तर काही आक्रमक रेन्ज ट्रेडर पुन्हा खरेदीही करतील, मात्र ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले येथेही वाट बघतील ती S1 लेवल (वा पिवोट लेवल) ब्रेक होण्याची. त्यानंतर जेव्हा किंमत वाढत जावून पिवोट लेवलजवळ आली तेव्हा रेन्ज ट्रेडींगवाले पुन्हा प्रॉफिट बूक करतील आणि अखेर जेव्हा किंमत पिवोट लेवलला ब्रेक करेल तेव्हा मात्र ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले ACTIVE होतील आणि खरेदी करतील. अर्थात त्यांचे पहिले टारगेट असेल ते R1 या लेवलचे ! खरेदीचे वेळेस पिवोट लेवलच्या किंचित खाली स्टॉपलॉस लावायला मात्र ते विसरणार नाहीत. पुढे R1 जवळ फक्त अर्धीच (partial profit booking) विक्री करून किंमत R2 या नव्या टारगेटकडे जाण्याचीही ते वाट बघतील. बाजारातील सेन्टीमेन्ट, बातम्या, ट्रेडरची शैली या गोष्टींनुसार असे निर्णय घेतले जातात.
काही लोक S3 आणि R3 अशा वाढीव लेवल्सचाही वापर करतात तर काही लोक दोन लेवल्सच्या मध्ये आणखी half level ची ही कल्पना करतात.
सारांश मुख्य संकल्पना ' पिवोट लेवल्स' च्या आधारे ट्रेडींग ही असली तरी त्याचा वापर कसा करायचा, मदतीसाठी आणखी कुठले टेक्निकल इंडीकेटर वापरायचे, स्टॉपलॉस नेमका कुठे लावायचा, किती मोठे ट्रेड करायचे, पूर्ण प्रॉफिट घेवून बाहेर पडायचे कि अर्धा प्रॉफिट घेवून पुढील टारगेटची वाट बघायची अशा अनेक बाबी प्रत्येकाने स्वतःच्या शैली व गरजेनुसार ठरवायच्या असतात.
पिवोट पोइन्ट ही जगभर लोकप्रिय असलेली उपयुक्त पद्धत आहे आणि प्रत्येक इन्ट्राडे ट्रेडरने ती अभ्यासणे गरजेचे आहे हे नक्की !
नेहमीप्रमाणेच आधी पेपर ट्रेडींग करा आणि मगच स्टोपलॉससह प्रत्यक्ष ट्रेड करा !
HAPPY TRADING !!
Read more »
येथे हे लक्षांत घ्या कि कोणतीही एक स्ट्रॅटेजी ही हमखास फायदा देणारी जादूची छडी ठरत नसल्याने अनेक प्रकारच्या ट्रेडींग स्ट्रॅटेजीज् चा जन्म झाला आहे आणि जगभरचे ट्रेडर्स यापुढेही अशा स्ट्रॅटेजीज कायम शोधत रहातील हे नक्की.
मी माझ्या वाचनात आलेल्या काही महत्वाच्या स्ट्रॅटेजीजचा उल्लेख येथे करणार असलो तरी 'त्याप्रमाणेच ट्रेड करा' असा सल्ला देण्याचा माझा उद्देश नसून , जगभरचे ट्रेडर्स साधारणपणे काय करतात याची माहिती घेवून त्यानुसार, आपल्या शैलीनुसार व उपलब्ध साधनांनुसार त्यात थोडेफार बदल करून आपल्याला स्वतःची अशी काही स्ट्रॅटेजी तयार करता येते का ? या दिशेने आपले विचार व्हावेत म्हणून ही माहिती देत आहे. कारण अशा प्रकारे अनेक पर्यायांमधून तावूनसुलाखून निघाल्याशिवाय मार्केटमध्ये सलगपणे फायदा मिळवणे शक्य नसते.
ट्रेडींग स्ट्रॅटेजी म्हणजे काय ? -
शेअर बाजारातील ट्रेडींगपुरते बोलायचे तर कोणतीही अशी ट्रेडींगची पद्धत, जी आपल्याला पुढील ५ बाबींविषयी निर्णय घायला मदत करेल-
१) ट्रेडींग करायचे कि नाही ?
२) BUY करायचे कि SELL ?
3) नेमके कधी BUY/SELL करायचे ?(एन्ट्री पॉइंट)
४) कधी स्क्वेअर अप करायचे ?(EXIT / PROFIT BOOKING)
5) कधी LOSS BOOK करुन बाहेर पडायचे ( STOPLOSS)
सुरुवातीला आपण फक्त इन्ट्राडे निफ्टी फ्युचर्स ट्रेडींग स्ट्रॅटेजीज ची (DAYTRADE NIFTY) चर्चा (यापुढील काही पोस्ट्समध्ये) करुया .
१)ओपनिंग रेन्ज ब्रेक आऊट (ORB) स्ट्रॅटेजी -
इन्ट्राडे ट्रेड करताना दिवसाच्या सुरुवातीच्या वेळेत खरेदी वा विक्री करून दिवसअखेर पर्यंत ( मात्र शक्य तेवढे लवकर) स्क्वेअर अप करणे अभिप्रेत आहे. मात्र निफ्टी खरेदी का विक्री करायची आणि नेमके कधी ट्रेड करायचे या प्रश्नांची उत्तरे शोधताना ORB पद्धतीचा उपयोग होतो. ORB स्ट्रॅटेजीचे ढोबळ स्वरूप असे आहे कि यामध्ये दिवसाच्या अगदी सुरुवातीचा काही काळ निफ्टीने (निफ्टी स्पॉट किंवा निफ्टी फ्युचर्स - दोन्ही किंमती विचारात घेणारे लोक आहेत-आपली निवड अनुभवाने करावी) नोंदवलेला उच्चांक व नीचांक याची नोंद केली जाते.- यात १५ मिनिटे, ३० मिनिटे,४५ मिनिटे व १ तासापर्यंत अशा अनेक पर्यायांमधून एक निवड आपआपल्या निरीक्षणाप्रमाणे केली जाते. अशा ठरलेल्या पिरीअडनंतर निफ्टीने या पिरीअडमध्ये नोंदवलेला उच्चांक वरील बाजूस मोडला (ब्रेक आऊट) तर निफ्टी खरेदी (LONG POSITION) करण्याचा निर्णय घेतला जातो. आणि निफ्टीने जर खालील बाजूस ब्रेक केले तर निफ्टीमध्ये विक्री (SHORT POSITION) केली जाते.
उदा. दिवसाच्या पहिल्या अर्ध्या तासात (यात प्री-ओपन ट्रेड ची १५ मिनिटे धरु नयेत) म्हणजे प्रत्यक्ष ट्रेडींग सुरु झाल्यावरच्या अर्ध्या तासात निफ्टीने जर ५३७८ हा उच्चांक आणि ५३५१ हा नीचांक नोंदवला असेल तर या दोन्ही किंमतींमधील रेन्ज ही ओपनिंग रेन्ज समजली जाते.या अर्ध्या तासानंतर जेव्हा कधी निफ्टी कुठल्याही दिशेस ही रेन्ज मोडेल तेव्हा ट्रेड सुरु करण्याचा निर्णय घेतला जातो. निफ्टी जेव्हा ५३७८ हा आकडा ओलांडेल तेव्हा तो खरेदीचा सिग्नल समजला जातो, त्याऐवजी जर निफ्टीने खालील बाजूस ५३५१ ही पातळे ओलांडली तर निफ्टी शोर्ट केला जातो. आता FALSE SIGNAL टाळण्यासाठी काहीजण सदर पातळी ब्रेक झाल्यावरही प्रत्यक्ष ट्रेड करण्यासाठी २ मिनिटे वा २ कॅन्डल्स थांबतात, किंवा कन्फर्मेशनसाठी अन्य एखाद्या टेक्निकल इंडीकेटर्सचा वापर करणारेही लोक आहेत. मात्र ते कसेही असले तरी या पद्धतीत महत्व आहे ते अशी ओपनिंग रेन्ज ब्रेक होण्याला !
अशा प्रकारे आपण खरेदी करायची कि विक्री आणि ती कधी करायची हे दोन प्रश्न तर सोडवले, पण एखादे दिवशी असे कुठल्याही दिशेला निफ्टीने ओपनिंग रेन्जला ब्रेक केलेच नाही तर ? उत्तर सोपे आहे - त्या दिवशी (निदान ORB स्ट्रॅटेजीने तरी) ट्रेड करायचे नाही ! म्हणजे ट्रेड करायचे कि नाही याचेही उत्तर मिळाले.
साधारणपणे ट्रेन्डींग मार्केट असलेल्या दिवशी ही स्ट्रॅटेजी प्रभावी ठरते तर रेन्जबाऊंड मार्केटमध्ये हीचा उपयोग न होण्याची शक्यता असते. तेव्हा सुरुवातीच्या दोन तासात जर ब्रेक आऊट मिळाला नाही तर ही स्ट्रॅटेजी वापरणे टाळावे. तसेच एके दिवशी जास्तीत जास्त दोन वेळेला या स्ट्रेटेजीने ट्रेड करावे -यापेक्षा जास्त वेळेला करू नये असेही अनुभवी लोकांचे मत आहे.
आता अशा प्रकारे सुरू केलेला ट्रेड फायद्यात जात असेल तर प्रॉफिट कधी घ्यायचा म्हणजेच कधी ट्रेड्मधून बाहेर पडायचे हा निर्णय घेण्याचे खूपच पर्याय आहेत, खूपच मते मतांतरे आहेत. उदा. मिनिमम १० ते १५ पोइन्ट फायदा घेणे व बाहेर पडणे, पुढील रेजिस्टन्स लेवलला बाहेर पडणे, वा RSI इंडीकेटरने ओवरबॉट सिग्नल(८०+) दिल्यावर बाहेर पडणे वा EMA क्रोसओवर वा अन्य टेक्निकल इंडीकेटरचा वापर करून विक्रीचा निर्णय घेणे, अशा अनेक पर्यायांमधून अनुभवाने जी पद्धत जास्तीतजास्त अचूक रिझल्ट देते ती पद्धत वापरली जाते. तसेच निफ्टी शॉर्ट केला असेल तर परत खरेदी करण्याचा (COVERING) निर्णयही याच प्रकारे घेतला जातो.
राहता राहिला तो STOPLOSS कसा व कधी लावावा हा अतिशय महत्वाचा प्रश्न !
जेथे खरेदी वा विक्री केली आहे त्या पातळीला निफ्टीने (प्रॉफिट बूक करण्याआधी )परत छेद दिला तर, किंवा त्यापातळीला छेद दिल्यावर २ मिनिटे वा २ कॅन्डल्सनंतर, किंवा निफ्टीचे ५ किंवा १० पोइंट्स, किंवा EMA क्रॉसओवर, किंवा पिवोट पोइण्ट लेवल(याबद्दल नंतर पाहूया) ब्रेक झाल्यास LOSS BOOK करणे, ट्रेलींग स्टॉपलॉस लावणे असे अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. यामधून निवड पुन्हा आपणासच करावयाची आहे, कारण किती तोटा झेलावा हे शेवटी आपणच ठरवायचे असते.
ओपनिंग रेन्ज ही त्याच दिवशीची न घेता आधल्या दिवशीचीही घेणारे लोक आहेत, तर काहीजण दोन्ही दिवशीच्या रेन्जचा व दोन्ही दिवशीच्या वोलॅटिलिटीचाही एकत्रितपणे वापर करतात. एक लक्षांत घ्या कि कोणतीही सिस्टीम जेवढी अचूक बनवायला जावे तर ती अधिक गुंतागुंतीची बनत जाते. तेव्हा आपली स्ट्रॅटेजी साधी सोपी असणेही गरजेचे आहे. माझ्या मते कोणतीही स्ट्रॅटेजी सोपी असूनही तिचे नियम काटेकोरपणे पाळणे व नियमीतपणे एकच बंदीस्त सिस्टीम काही महिने वापरणे गरजेचे आहे. एके दिवशी तोटा झाला म्हणून दुसरे दिवशी दुसरी स्ट्रॅटेजी शोधणे चूकीचे आहे.
कुठल्याही स्ट्रॅटेजीचे एक उद्दीष्ट असते ते म्हणजे ट्रेडींगमधील निर्णयप्रक्रियेमधून मानवी भावना अलग करणे ! म्हणजेच ट्रेडींगच्या बाबतीत प्रामुख्याने लोभ व भिती या भावना चुकीचा निर्णय घेण्यास कारणीभूत ठरतात. यापासून सुटका करून घेण्यासाठी अशी एखादी बंदीस्त ट्रेडींग स्ट्रॅटेजी गरजेची असते. ती आपण नक्की केली कि मात्र त्याबरहुकुम ट्रेड करत जावे अशी एकंदर यामागील भूमिका असते.
अशा प्रकारे एक बंदीस्त सिस्टीम बनवून त्याप्रमाणे स्टॉपलॉस लावून नियमीतपणे ट्रेड करत गेले तर कालांतराने आपण फायद्यात असल्याचे दिसेल.
वरील पद्धत एक उदाहरण म्हणून विचारात घ्या, त्यानुसार आधी किमान महिनाभर पेपर ट्रेडींग करा व अपेक्षीत रिजल्ट दिसले तरच प्रत्यक्षात ट्रेड करा.
HAPPY TRADING !!
Read more »
